Zingeving – Heeft mijn leven eigenlijk nog wel zin?

De zin van het leven heb ik altijd als een interessant onderwerp gezien. Als kind was ik al veel aan het dagdromen over dingen als: ‘Waarom ben ik een mens en geen boom of dier? Hoe komt het dat ik in Nederland geboren ben en niet aan de andere kant van de wereld? Waarom moet ik elke dag groente en fruit eten om gezond te blijven als het leven toch eindig is?’ Iedereen filosofeert in meer of mindere mate over zingeving, wat leuke en interessante hersenspinsels teweeg kan brengen, maar ook sombere of angstige gedachtes kunnen opleveren.

Bij het langdurig ervaren van Aanhoudende Lichamelijke Klachten (ALK), voorheen Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) genoemd, nemen negatieve emoties en gedachten soms de overhand. Altijd uitgeput en somber beginnen aan de dag of continue pijn en angst ervaren, doet veel mensen afvragen wat het leven voor zin heeft met al die beperkingen. Ook wanneer je dag in dag uit het gevoel hebt dezelfde film af te spelen en opstaat met de gedachte: ik werk om geld te verdienen zodat ik mezelf in leven kan houden, dan is deze blog zeker de moeite van het lezen waard.

Afbeelding 1.

Zin geven aan het leven met Aanhoudende Lichamelijke Klachten

In mijn vorige blog over ‘passie’, heb ik het vitaliteitskwadrant geïntroduceerd (afbeelding 1). Dit kwadrant met vier vlakken is een beknopte weergave van mijn werkwijze als vitaliteitstherapeut. Je raadt het al; in deze blog wil ik het vlak ‘zingeving’ als onderdeel, of beter gezegd gevolg, van het werken aan een goed leven met Aanhoudende Lichamelijke Klachten toelichten. Er is een verschil tussen of iets zin heeft, of dat je iets zin geeft. Denk maar eens aan vroeger wanneer je ergens geen zin in had en je ouders zeiden: “Dan maak je maar zin.” Een heerlijke dooddoener, want je kwam er toch nooit onderuit.

De vraag is of je zin kunt maken of ergens zin aan kunt geven? Als iets al zin heeft, hoef je het geen zin te geven. Iets heeft zin als je het gewoon leuk vindt om te doen. Maar wat als het niet leuk is? Waarom zou je het dan doen? Omdat je er een reden voor hebt, er betekenis aan geeft en het dus zin geeft. Je vindt het belangrijk en daarom kies je er zelf voor om het te doen. Ondanks dat je het niet leuk vindt en misschien wel geconfronteerd wordt met het feit dat het allemaal niet meer zo gemakkelijk gaat als voor het ontstaan van de klachten.

Het kan zelfs zo zijn dat je überhaupt niet meer dezelfde invulling kunt geven aan de dingen die je belangrijk vindt zoals je dat voorheen deed. Dan is het goed om aan de slag te gaan met coping, waarover ik ga schrijven in mijn volgende blog. De reden dat ik het onderwerp nu al even aansnijd, is omdat je ongetwijfeld heel vaak te horen hebt gekregen: ‘Je moet het accepteren en ermee leren leven.’ Dat is niet hoe het werkt, aangezien accepteren een proces is en ik daar niet zomaar aan voorbij wil gaan. Dit komt dus nog uitgebreid aan bod.

Wat is dan precies zingeving?

Het overkoepelende van zin geven en iets dat zin heeft, is ‘zinvol’. Een zinvol bestaan kan betekenen dat er dingen zijn die je zin moet geven, maar dat je ook van bepaalde dingen vindt dat ze sowieso al zin hebben. Zinvol is dus overkoepelend, zonder duidelijk aan te geven aan welke kant je zit.

Zingeving is het hebben van een doel dat groter is dan jezelf. Waarom zou je een doel willen nastreven waar je zelf niet beter van wordt? Uit onderzoek is gebleken dat mensen die zingeving ervaren, beter presteren op het werk, op school en beter bestendig zijn tegen depressie en angst. Het geeft je leven richting en maakt het makkelijker om te begrijpen wie je bent, wat je doet en waarom je dingen doet. Het hebben van doelen, hoe klein ze ook zijn, geeft je een reden om je bed uit te komen. Zelfs op de meest zware dagen.

Richting in het leven met een moreel kompas

Naast het hebben van een doel dat groter is dan jezelf, moet dit doel ook voldoen aan een morele code. Anders is het geen zingeving. Die morele code geeft je kaders waardoor de richting nog duidelijker wordt. Het moet ergens goed voor zijn en over de hele wereld erkend worden. Dat betekent dat een morele code moet voldoen aan de vier kardinale deugden:

1. Wijsheid: ook wel verstandigheid of voorzichtigheid genoemd. Te veel wijsheid leidt tot besluiteloosheid en te weinig tot impulsiviteit.
2. Moed: wordt ook wel sterkte of dapperheid genoemd. Overmoedig zijn werkt roekeloosheid in de hand en wanneer je helemaal niet moedig bent, noemen we het lafheid.
3. Rechtvaardigheid: juist en eerlijk handelen. Te veel rechtvaardigheid tonen zorgt ervoor dat je jezelf altijd op de laatste plek zet en te weinig rechtvaardig zijn, maakt je egoïstisch.
4. Gematigdheid: ook wel zelfbeheersing of bezonnenheid genoemd. Als je te gematigd bent, word je gierig/zuinig en wanneer je over te weinig gematigdheid beschikt, word je gulzig.

Wanneer leef je een goed leven?

Zingeving en zin geven aan het leven is dus veel meer dan alleen de dingen doen die je belangrijk vindt, zonder dat je er zelf beter van hoeft te worden. De morele code is onlosmakelijk met ons verbonden. Hoe kom je er nou achter of de doelen die jij nastreeft voldoen aan de voorwaarden van een goed leven? Je kunt jezelf de volgende vragen stellen:

1. Verstandig: Is het verstandig wat je doet? Waarom wel of niet? Wat kun je het beste doen in lijn met jouw waarden?
2. Moedig: Is dit moedig? Waarom wel of niet? Is het belangrijk genoeg en wat heb je ervoor nodig? Moet je iets overwinnen?
3. Rechtvaardig: Is dit wel rechtvaardig? Waarom wel of niet? Doe je niets of niemand tekort en ook jezelf niet? Welke keuze maak je op basis van jouw persoonlijke waarden?
4. Zelfbeheersing: Kun je jezelf beheersen? Waarom wel of niet? Kun je wat-als-scenario’s benoemen? Wat heb je nodig?

Stel je wil herstellen van iets, mag je dan een hele week op de bank liggen? Ja, dat mag zeker. Maar voordat je dat doet, vraag jezelf dan eerst af: Is het verstandig? Is het moedig? Loop ik misschien weg voor iets anders? Doe ik daarmee mezelf of anderen tekort? En toon ik nu enige mate van zelfbeheersing? Als het antwoord overal ‘ja’ op is, dan is er niets aan de hand. Maar als je niet overal ‘ja’ op kunt antwoorden, dan moet je je gaan afvragen of het voldoet aan de morele code.

Wat maakt jouw leven de moeite waard?

Niet weten waar je voor leeft kan het leven zwaar maken. Iedereen heeft behoefte aan richting en samenhang in het leven. Dit betekent niet dat je alles van begin tot eind gaat uitstippelen, maar dat je dus doelen hebt in het leven die groter zijn dan jijzelf en die voldoen aan de morele code. Dit hoeven helemaal geen grote maatschappelijke doelen te zijn. Het mag wel, maar het is niet nodig voor zingeving. Iets kleins doen voor je buren, de buurt zelf, vrienden, familie of collegae. Wat zou een doel kunnen zijn groter dan jijzelf?

Zingeving wordt uiteindelijk gekoppeld aan een beter leven, maar het is nog maar de vraag of zingeving op zichzelf staand zorgt voor een beter leven. Het heeft vooral te maken met het bevredigen van de psychologische basisbehoeften en in het bijzonder binding. Goed kunnen functioneren binnen de groep, beïnvloedt het ervaren van autonome motivatie. Zingeving zelf behoort niet tot de basisbehoeften en is een gevolg van een goed leven, niet de oorzaak. Binding creëren door een doel na te streven groter dan jezelf wat voldoet aan de morele code leidt tot zingeving (Chivo, 2021).

Als het gaat om betekenis geven aan het leven, dan moet je duidelijk op je netvlies hebben wat jij belangrijk vindt en wat jouw waarden zijn. Ben je benieuwd naar jouw persoonlijke waarden om weer richting te kunnen geven aan jouw leven mét of zonder klachten? Vraag dan de gratis persoonlijke waarden test inclusief uitgebreid stappenplan aan. Het is een eerste stap naar een goed en betekenisvol leven.